Dziś przeniesiemy się do Stanów Zjednoczonych Ameryki i zagłębimy się w temacie popularnej kategorii amerykańskiej whiskey. Historia gorzelnictwa w Stanach Zjednoczonych jest niezwykle ciekawa i spokojnie mogłaby zostać inspiracją trzymającego w napięciu hitu kinowego. Zanim jednak o historii, opowiemy sobie przede wszystkim czym jest ten trunek i jakie warunki musi spełnić, żeby mógł nosić swoją dumną nazwę.
Krótka historia amerykańskiej whiskey
Historia whiskey amerykańskiej jest ściśle powiązana z historią Stanów Zjednoczonych Ameryki. W internecie znajdziemy masę ciekawostek i zabawnych historii związanych z produkcją amerykańskiego trunku. Wiele z nich to jednak legendy, które zawierają w sobie wyłącznie ziarno prawdy. To co wiemy, to fakt, że nikt na terenie dzisiejszych Stanów nikt nie produkował alkoholu destylowanego przed rokiem 1607. Właśnie wtedy powstała pierwsza stała osada angielskich kolonistów w Jamestown. Europejscy koloniści przywieźli do Ameryki swoje zwyczaje oraz wiedzę jak destylować alkohol.
Nie wiadomo dokładnie jakiego zboża używali początkowo osadnicy do produkcji alkoholi. Europejczycy, którzy osiedlili się na terenach dzisiejszej Pensylwanii wykorzystywali prawdopodobnie żyto, które mogło dawać najbardziej obfite zbiory. Kukurydza, która dziś wiedzie prym jeśli chodzi o zboże do produkcji whiskey, zaczęła być wykorzystywana najprawdopodobniej w stanie Kentucky odrobinę później.
Pisownia – whisky czy whiskey?
Możecie zauważyć, że pisownia złocistego trunku odrobinę się różni od tej, którą kojarzymy ze Szkocji. Najważniejsze jest to, że mimo różnicy w pisowni, nie ma różnicy w wymowie (wym. łiski). Jeżeli spojrzymy na świat alkoholi starzonych to możemy zaobserwować, że alkohole pochodzące ze Stanów Zjednoczonych i Irlandii wykorzystują pisownię „whiskey”, natomiast Szkocja, Kanada i Japonia nazywa swoje produkty „whisky”. Skąd więc ta różnica? Oba słowa znaczą dokładnie to samo i wyewoluowały z gaelickiego zwrotu uisge beatha, który oznacza wodę życia. Prawdopodobnie w XIX wieku Irlandczycy zaczęli wykorzystywać inną pisownię, po to aby odróżnić się od alkoholi produkowanych w Szkocji. To właśnie ta pisownia zawędrowała do Ameryki wraz z irlandzkimi emigrantami, którzy zaczęli parać się gorzelnictwem na nowym lądzie. Oczywiście jak od każdej reguły, tu też spotkamy wyjątki. Jednym z najbardziej znanych jest marka Maker’s Mark. Używa ona dumnie zwrotu „american whisky” jako hołd dla szkockich korzeni rodziny Samuels.
Jako ciekawostkę powiem Wam, że w akcie prawnym, który definiuje whiskey amerykańską widnieje zapis słowa bez „e” – whisky.
Amerykańska whiskey – definicja
Pierwszym i najważniejszym elementem definicji jest fakt, że każda amerykańska whiskey musi powstawać na terenie USA. Ogólna definicja whisky w amerykańskim prawie mówi, że musi to być produkt produkowany z alkoholi o maksymalnej mocy 95% ABV (190 proof), którego charakterystyka, smak i aromat są przypisane do whisky oraz jest zabutelkowany z mocą nie mniejszą niż 40% ABV (80 proof). Wczytując się dokładniej zobaczymy, że większość whisky musi być destylowana do mocy nie wyższej niż 80% ABV (160 proof), leżakowana w nowych, wypalanych dębowych beczkach a moc destylatu, który wlewamy do beczki nie powinna przekraczać 62,5% ABV (125 proof). Dodatkowo każda whiskey amerykańska musi mieć na butelce oznaczenie wieku (najmłodszego składnika) jeżeli leżakowała w beczkach krócej niż cztery lata.
Kategoryzacja whiskey amerykańskiej
System kategoryzacji whiskey amerykańskiej opiera się głownie o dobór surowca z którego dana whisky jest produkowana. Pogrupujemy więc kategorie, żeby zachować zwięzłą formę i nie powielać tych samych informacji.
Bourbon Whisky; Rye Whisky; Malt Whisky; Wheat Whisky; Rye Malt Whisky
Każda z powyższych whisky musi powstawać z mieszanki zbóż, w której główne zboże (definiujące konkretny typ whisky) to co najmniej 51% całej mieszanki. Więc bourbon musi zawierać minimum 51% kukurydzy, rye whisky – 51% żyta, malt whisky – 51% słodu jęczmiennego, wheat whisky – 51% pszenicy a rye malt whisky – 51% słodu żytniego. Każda z tych whisky musi powstawać z alkoholu destylowanego do maksymalnego stężenia 80% ABV oraz leżakować w nowych wypalanych beczkach dębowych a moc destylatu, który wlewamy do beczki nie powinna przekraczać 62,5% ABV.
Straight […] Whisky
Jeżeli przy opisanych powyżej typach whisky znajdziemy dopisek „Straight” (np Straight Bourbon Whisky lub Straight Rye Whisky) to każdy z tych alkoholi musi spędzić w nowych, wypalanych beczkach dębowych minimum dwa lata. Prawo dopuszcza również mieszanie whisky typu „Straight”. Jednak musi to być ten sam typ whiskey i każdy ze składników musi powstać w tym samym stanie. Jeżeli zmieszane ze sobą whiskey były wyprodukowane w innych stanach, na etykiecie znajdziemy oznaczenie „Blend of straight […] whiskies”
Whisky distilled from […] mash
(Na przykład „whisky distilled from bourbon mash” lub „whisky distilled from wheat mash”). Ten typ whiskey dość trudno będzie znaleźć w Polsce. Jeśli się na nią natkniecie to warto wiedzieć, że jest to whisky, która spełnia wszelkie powyższe kryteria whisky amerykańskiej (min. 51% konkretnego zboża, max. 80%ABV, zalanie beczek alkoholem o mocy max. 62,5%ABV) jednak może ona być poddawana leżakowaniu w używanych beczkach dębowych.
Corn Whisky
Whisky w tym zestawieniu dość wyjątkowa. Przede wszystkim, żebyśmy mogli mówić o tzw. whisky kukurydzianej, musi ona składać się z minimum 80% kukurydzy. Tak jak i pozostałe musi być destylowana do maksimum 80% ABV. Co jednak czyni tą whiskey wyjątkową to fakt, że nie musi ona być poddawana leżakowaniu w beczkach dębowych. Jeśli jest leżakowana, to beczki te powinny być niewypalane. Mamy tu jeszcze jeden wyjątek, bo w przypadku corn whisky mamy możliwość wykorzystać beczki już używane. Natomiast Straight Corn Whisky, musi zostać poddana leżakowaniu przez minimum dwa lata w beczkach niewypalonych (nowych lub używanych).
Tennessee Whisky
To kategoria znana głownie z jednego produktu – jednej z najbardziej rozpoznawalnych marek alkoholowych na świecie – Jack Daniel’s Tennessee Whiskey. Na pierwszy rzut oka mogłoby się wydawać, że ta kategoria to nic innego jak bourbon produkowany w stanie Tennessee. Faktycznie, jest to amerykańska whiskey, która musi składać się z minimum 51% kukurydzy i musi być produkowana w Tennessee. Tennessee whisky wyróżnia tak zwany Lincoln County process. Proces ten polega na filtrowaniu świeżego destylatu przez warstwy węgla drzewnego przed leżakowaniem w beczkach.
Popularność whiskey w Stanach i rozwijająca się tam kultura koktajlowa sprawiły, że amerykańska whisky jest bazą wielu koktajli klasycznych. Który z nich jest Waszym ulubionym? Podzielcie się w komentarzach!
Bibliografia:
https://www.ttb.gov/images/pdfs/spirits_bam/chapter4.pdf
https://thewhiskeyjug.com/whiskey/ttb-standards-of-identity-for-whiskey-in-plain-english/
https://whiskeyid.com/the-rules-of-american-whiskey/
https://www.liquor.com/articles/tennessee-whiskey/#:~:text=Since%202013%2C%20state%20law%20defines,layers%20of%20charcoal%20before%20barreling.
https://www.historic-uk.com/HistoryUK/HistoryofScotland/Uisge-Beatha/
https://scotchwhisky.com/magazine/ask-the-professor/12991/whisky-or-whiskey-why-the-two-spellings/
https://www.diageobaracademy.com/en_us/know-your-liquid/categories/whiskey/
